Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların yakınlarının bakım yükü, stres ve algıladığı sosyal destek ilişkisi: Kesitsel bir çalışma

Abstract

Amaç: Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların yakınlarının bakım yükü ile algıladıkları stres ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Gereç ve Yöntemler: 20 Şubat-20 Mart 2021 tarihleri arasında hemodiyaliz tedavisi gören 269 hastanın yakınına yüz yüze anket uygulanmıştır. Anket, sosyodemografik özelliklere yönelik 8 soru ve Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği, Algılanan Stres Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ile ilgili 48 olmak üzere toplam 56 sorudan oluşmaktadır. Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis testleri uygulanmıştır. Ölçekler arasındaki ilişki Spearman korelasyon testi ile ölçülmüş ve ilişkinin derecesini bulmak için lineer regresyon analizi yapılmıştır. İstatistiksel anlamlılık p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Bakım yükü ortalaması 25,40’tır [standart sapma (SS)=12,71]. Bekârların, daha düşük eğitim ve gelir seviyesine sahip olanların bakım yükü daha fazla bulunmuştur. Daha kısa süredir hemodiyaliz tedavisi alan hastaların yakınlarında bakım yükü daha yüksektir. Algılanan sosyal desteğin en çok aile bireylerinden geldiği (ortalama=23,73, SS=6,88), tüm boyutları ile algılanan desteğin ortalamasının yüksek (ortalama=63,31, SS=20,12) olduğu görülmektedir. Algılanan Stres Ölçeği’nin ortalamasının 26,20 (SS=12,71) ile orta düzeyde yer aldığı bulunmuştur. Bakım verme yükü ile algılanan stres değişkeni arasında anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki vardır (rspearman=0,25; p<0,001). Bakım verme yükü ve çok boyutlu algılanan sosyal destek aile alt boyutu arasında anlamlı ve negatif yönde bir ilişki vardır (rspearman=-0,20; p<0,001). Algılanan stres ile çok boyutlu algılanan desteğin tüm alt boyutları arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Sonuç: Sağlık hizmetlerinin sunumunda, hastalar kadar hasta yakınları da dikkate alınmalıdır. Hasta yakınlarının eğitimi, bilgilendirilmesi, sosyal yönden desteklenmesi için çalışmaların planlanması ve uygulanması önerilmektedir.

Objective: To reveal the relationship between the care burden and perceived stress and perceived social support of the patients relatives receiving hemodialysis treatment. Material and Methods: A face-to-face questionnaire was applied to 269 patients relatives between 20 February and 20 March, 2021. The questionnaire consists of 56 questions in total, 8 of which are about socio-demographic characteristics and 48 of which about Zarit Caregiver Burden Scale, Perceived Stress Scale and Multidimensional Perceived Social Support Scale. Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis tests were applied. Spearman correlation test is utilised to measure the relation between scales and linear regression analysis was performed to find the degree of the relationship. Statistical significance was accepted as p<0.05. Results: The average care burden was 25.40 [standard deviation (SD)=12.71]. The care burden of singles and those with lower education and income levels was found higher. The care burden was higher for the patients relatives receiving hemodialysis treatment for a shorter period of time. It was seen that the perceived social support comes mostly from family members (mean=23.73, SD=6.88) and the mean of multidimensional perceived social support is high (mean=63.31, SD=620.12). The mean of the perceived stress scale was found to be at a moderate level with 26.20 (SD=12.71). There was a significant and positive relationship between caregiving burden and perceived stress variable (rspearman=0.25;p<0.001). There was a significant and negative correlation between caregiving burden and multidimensional perceived social support family subdimension (rspearman=-0.20; p<0.001). A negative significant relationship was found between perceived stress and all subdimensions of multidimensional perceived support. Conclusion: While delivering care services, patient relatives should be taken into consideration as well as patients. It is recommended to plan and implement studies for education, information and social support of patient relatives.