Doğu Akdeniz'de enerji kaynaklarının jeostratejik önemi ve Türkiye'ye yansımaları

Abstract

Doğu Akdeniz'de Enerji Kaynaklarının Jeostratejik Önemi ve Türkiye'ye Yansımaları Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının birleşim alanında yer alan Doğu Akdeniz, bu özel konumu nedeniyle tarih boyunca kendine özgü bir öneme sahip olmuştur. Bölgenin göç ve ticaret yolları üzerinde olmaktan kaynaklanan geçmişten gelen jeostratejik önemi, günümüzde de potansiyel enerji merkezi olma özelliği ile daha da artmıştır. Doğu Akdeniz Bölgesi kendisinin sahip olduğu hidrkarbon kaynaklarının yanı sıra, Hazar ve Ortadoğu bölgelerinden Batı'ya yapılan enerji ihracatında transfer ve geçiş güzergâhı olması nedeniyle stratejik bir öneme sahiptir. Bu önemi mevcut ve gelecekte yapılması planlanan boru hatları daha da arttırmaktadır. Doğu Akdeniz'de keşfedilen enerji kaynaklarının çıkartılması ve işletilmesi bölgesel ve küresel açıdan sunduğu birçok fırsatların yanısıra bir takım sorun ve riskleri de bünyesinde barındırmaktadır. Özellikle hidrokarbon rezervleri açısından zengin olan Doğu Akdeniz Bölgesi hegemon güçlerin çekim alanına girmiş bulunmaktadır. Hegemon devletler bölgeyi kendi çıkarları doğrultusunda yönetmeyi amaçlamaktadırlar. Günümüzün dinamik koşulları altında Doğu Akdeniz'in bölgesel denklemi yeniden oluşmakta, bölgenin istikrarsız karakteristiği enerji bağlamında önemli bir mahiyet kazanmakta, bölgesel ve küresel aktörler bu süreçte konumlarını yeniden değerlendirmektedirler. Bu tezde Doğu Akdeniz'in bir enerji koridoru olmasının yanısıra, zengin hidrokarbon rezervlerine de sahip olmasından kaynaklanan önemi jeopolitik ve güvenlik teorileri bağlamında değerlendirilmiştir. Ayrıca, Doğu Akdeniz'deki enerji kaynaklarının sunduğu fırsatlar ve riskler; enerji kaynaklarının paylaşımına yönelik anlaşmazlıkların hukuki ve siyasal boyutları, kıyıdaş ülkelerin ve küresel güçlerin bölgede izlediği politikalar ve bütün bu olguların Türkiye'ye yansımaları bağlamında irdelenmiştir. Türkiye'nin enerji diplomasisinde Doğu Akdeniz'deki enerji rezervlerinin özel bir önem taşıdığı, Türkiye'nin denizel alanlardaki gücünün de etkisiyle bölgesel ve küresel oyuncuların bölgede herhangi bir oldu-bitti ile sonuçlanabilecek girişimlerine izin vermeyeceği sonucuna varılmıştır.

Geostrategic Importance of Energy Resources in Eastern Mediterranean and Their Impacts on Turkey Located at the junction of Europe, Asia and Africa; Eastern Mediterranean has always had an importance throughout history with this special location. As the region is on migration and trade routes, its geostrategic importance from the past has increased even more with its ability to be a potential energy center today. In addition to the hydrocarbon resources it has, the Eastern Mediterranean Region has strategic importance as it is the transfer and transit route for energy exports to the West from the Caspian and Middle Eastern regions. This importance is further increased by the existing and future pipelines. The extraction and operation of energy resources discovered in the Eastern Mediterranean has many opportunities, both regional and global, as well as a number of problems and risks. Being particularly rich in hydrocarbon reserves, the Eastern Mediterranean Region has captured the attention of hegemonic forces. The hegemon countries aim to govern the region in line with their own interests. Under today's dynamic conditions; the regional equation of the Eastern Mediterranean is being regenerated, the unstable characteristic of the region is becoming important in the energy context, and the regional and global actors are re-evaluating their positions in this process. In this thesis, the importance of Eastern Mediterranean as an energy corridor, as well as its rich hydrocarbon reserves, is evaluated within the context of geopolitical and security theories. Besides, the opportunities and risks offered by energy resources in the Eastern Mediterranean are examined within the context of legal and political dimensions of disputes concerning the sharing of energy resources, the policies followed by the riparian countries and global powers in the region and impacts of all these matters on Turkey. It has been concluded that the energy reserves in the Eastern Mediterranean are of special importance in Turkey's energy diplomacy and that Turkey will not allow any initiatives of regional and global powers in the region that could result in a 'fait accompli' with its power in marine areas.