Türkiye'de şirketlerin iş ortamı algısı: Sorunlar ve çözüm önerileri

Abstract

İş ortamı kolaylığı, yatırım çekme, istihdam yaratma, kaynaklara ulaşma ve sürdürülebilir büyümeye sağladığı olumlu katkıları nedeniyle ülkelerin öncelikli olarak gündemlerine aldığı bir süreçtir. Ülkeler rekabet avantajı yaratmak ve stratejik hedeflerini gerçekleştirmek için iş ortamını kolaylaştırıcı politikalar oluşturmaktadır. Ülkeleri gelişime açık alanlara doğru yönlendirmesi açısından iş ortamı kolaylığını ölçen çeşitli endeksler oluşturulmuştur. Dünya Bankası iş ortamını düzenleyen yasa ve mevzuatların firmaların algısına göre kolaylaştırıcı olup olmadığını firma anket çalışmasıyla ölçmekte, elde edilen verileri ülkelerin birbiriyle kıyaslanabileceği sayısal bir düzeneğe yerleştirmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'deki iş ortamı Dünya Bankası firma anket çalışmasındaki (2013) verilerle değerlendirilmiş ve elde edilen veriler yükselen ekonomiler olan Hindistan (2014), Çin (2012), Rusya (2012), Polonya (2013), Meksika (2010) ve Brezilya (2009)'nın firma anket verileriyle karşılaştırılmaktadır. Bunun yanında bu tez çalışmasında, yurt içinde faaliyet gösteren on yenilikçi ve dış ticarete açık firma seçilerek yarı yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Seçilen firmalara Türkiye'deki iş ortamına yönelik sorular sorulmuş ve Dünya Bankası firma anket çalışması verilerini tamamlayıcı anektodlar ve veriler elde edilmiştir. Mülakattan elde edilen sonuçlar Dünya Bankası'nın Firma anket çalışmasının en güncel versiyonundaki (2019) verilerle karşılaştırılmaktadır. Buradan elde edilen sonuçlara göre, firmaların büyümelerinin önündeki en büyük engel mali piyasalardaki dalgalanmalar ve artan belirsizliklerin yol açtığı finansal erişim güçlüğüdür. Tamamlayıcı bilgi olarak mülakat katılımcılarının fikri mülkiyet hakları, alacak davaları ve nitelikli eleman bulma konusunda büyük zorluklar yaşadıkları tespit edilmiştir. Lojistik ve yolsuzlukla mücadele konularında ise olumlu gelişmeler olduğu görülmektedir.

Ease of doing business is a process that has priority in countries' policy agenda because of its key roles generating employment, attracting investment, reaching sources and sustainable growth. Countries implement policies to make business environment friendly for creating competition advantage and realising their strategic targets. Various indexes that measure the ease of business environment are created in terms of directing countries towards areas that have room for improvement. The World Bank measures whether laws and regulations that organize the business environment are facilitative according to firms' perception by enterprise surveys and place the obtained survey datas into a quantitative device where countries can be compared. In this dissertation, business environment of Turkey is evaluated based on The World Bank's enterprise survey datas (2013) by comparing Turkey with some key emerging economies' such as India (2014), China (2012), Russian Federation (2012), Poland (2013), Mexico (2010) and Brazil (2009). Besides, in this dissertation, a semi-structured interview was conducted with ten firms which are innovative and open to international trade. Questions about the business environment in Turkey were asked to the chosen firms and some anecdotes and data that are complement to the World Bank's enterprise survey have been obtained. The results obtained from the interviews are compared with the data in the most recent version of the World Bank's enterprise survey (2019). According to these results, the biggest obstacle to the growth of firms is difficulties in accessing finance caused by fluctuations in financial markets and increasing uncertainties. As a complementary information, we find that interviewed participants have experienced difficulties regarding intellectual property rights, claim cases and finding qualified staff. There has been improvements regarding logistics and the control of corruption.