Türkiye'de organ ve doku aktarımında yasal çerçeve ve etik tartışmalar

Abstract

Organ Nakli vücudun bir organının işlevini yapamaz hale gelmesi yüzünden, onun yerine canlı veya kadavradan transfer edilen bir organın cerrahi bakımdan nakil işlemine verilen addır. Bu bakımdan organ bağışı konusu, canlı ya da kadavra olmak üzere iki türlü yapılabilmektedir. Organ nakli konusu bir ölüm kalım meselesi olarak günümüzde büyük önem taşımaktadır. Bu açıdan değerlendirildiğinde organ nakli çok hassas şartların yerine getirilmesini öngörmektedir Organ bağışı canlı insan vücudundan sağlanabildiği gibi kadavradan da sağlanabilmektedir. Organ bağışının yapılabilmesi için gerekli olan şartlar bu konudaki hukuki düzenlemeler kanun ve yönetmeliklerle net olarak belirlenmiştir. Yine kadavra kaynaklı organ bağışında ön şart olan ve en çok sıkıntı yaratan, insanlarda kuşkulara neden olan beyin ölümü kavramı, tanımı, nasıl saptandığı tıp biliminin gösterdiği ilerlemelerle kesin olarak belirlenmiş ve kuşkuya yer bırakmayacak şekilde hukuki bir zemine oturtulmuştur. Organ nakli ve organ bağışı, ülkemiz insanları açısından oldukça farklı bir konu gibi gözükmektedir. Özellikle Avrupa ya da diğer ülkelere göre birtakım farklılıklar içermektedir. Organ nakli sosyal, ahlaki ve dini yapısı ile hukuken ve etik açıdan çok fazla tartışma içermektedir. Bu tartışmalar henüz çözülebilmiş değildir. Her ne kadar organ nakli konusunda otoriter kaynaklar, birtakım gerekçeler göstererek desteklese de, organ nakli bekleyen bir çok insan vardır. Bunun nedeni toplumun tüm kesimlerini saran olumsuz yargılardır. Bu yüzden bu olumsuz yargıların nereden kaynaklandığının tespit edilerek gereken bilgi ve eğitim ile toplumun ön yargısının azaltılması gerekmektedir. Bu konuda en büyük rol devlete düşmektedir. Gelişmiş toplumlarda organ bağışı, bağışlanan organın nakli gibi konularda bizzat yasalarla devlet gereken düzenlemeleri yaparak suiistimallerin önüne geçmiştir. Ancak özellikle üçüncü dünya ülkelerinde devletin bıraktığı bu boşluğu insanların ekonomik ve sosyal geri kalmışlığını kullanarak yasa dışı organ nakli doldurmaktadır.

Organ transplantation is a surgically process of transferring a living organ or cadaveric organ instead of an organ that is not working. There fore priority of this issue is finding a live or cadaver-induced organ and tissue. Oftenly, life and death of patients depends on organ transplantation. In this context, importance of organ transplantation and its prere quisite organ donation is evident. Organ donation can be provided from live human body and also from cadavers. The conditions required for organ donation and the relevant legal regulations are clearly defined by law in our country. Still, the most troublesome topic and prerequisite of cadaveric organ donation is brain death. It has been put on legal basis as a result of the progress of medical science so as to leave no doubt all over the world. The social moral and religious structure of the community is extremely effective about organ transplantation and organ donation. Organ Transplantation and organ donation are not an immoral situation. However, the arising judgements from the false beliefs and irrational fears of society affect organ donation. If all the reasons of the negative judgements are determined and the community will educate about that topic, the problem will be solved. In developed countries, organ donation, donor organ transplant laws on issues such as the state it self has prevented abuses by making the necessary arrangements. However, especially in third world countries where the gap left by the state's economic and social backwardness of people using it is filled organ mafia.