Siyâset-i şer'iyye açısından ta'zîr cezaları ve Osmanlı Devleti XVII. yüzyıl uygulaması

Abstract

Ta'zîr cezaları İslam ceza hukuku pratiğinin büyük bir kısmını teşkil eder. Bu sebeple, ta'zîr cezalarının takdiri niteliği vurgulanarak farklı görüşler ileri sürülmüştür. Ta'zîr cezalarının belirlenmesindeki takdir hakkının sınırsız olmadığını ileri sürenlerle keyfiliğin varlığını ileri süren yazarlar arasındaki gerilimin çözüm noktası ise siyâset-i şer'iyye kavramıdır. Bu çalışma kapsamında ta'zîr cezalarının özelliklerinin klasik literatür ve onun etkisinde gelişen modern eserlerdeki tasnifle incelenmesinin yerine, siyâset-i şer'iyye eserlerindeki ta'zîr cezalarıyla ilgili konuların gündeme getirilmesi amaçlanmıştır. İlk bölüm klasik ve modern literatüre bağlı olarak ta'zîr cezalarıyla ilgili temel konuları ihtiva etmektedir. Sonraki bölümde ise siyâset-i şeriyye kavramı, bu kavramın ta'zîr cezalarıyla ilişkisi ve siyâset-i şeriyye kapsamında takdir hakkının nasıl yorumlanması gerektiği gibi konular incelenmiştir. Ta'zîr cezalarını uygulamaya yetkili makam, bu cezaların esas özelliği olan takdirilik ve bu takdir hakkının sınırı meselesi bu bölümün en can alıcı başlıklarındandır. Bir hukuk tarihi çalışması olarak son bölüm ta'zîr cezalarının pratiğine odaklanma amacı taşımaktadır. Bu sebeple, son bölümde, 17. yüzyıl Osmanlı pratiğinden uygulama örnekleri önceki bölümlerdeki başlıklandırmaya bağlı kalınarak incelenmiştir.

Ta'zir punishments constitute a large part of the practice of Islamic Criminal Law. For this reason, different views have been put forward by emphasizing the discretionary nature of ta'zîr punishments. The solution point of the tension between those who claim that the discretion in determining ta'zir punishments is not unlimited and the writers who claim the existence of arbitrariness is the concept of siyâset-i şer'iyye. Within the scope of this study, instead of examining the characteristics of ta'zîr punishments with classification in classical literature and modern works developed under its influence, it is aimed to bring up the issues related to ta'zîr punishments in the works of siyâset-i şer'iyye. The first chapter contains the main issues related to ta'zir punishments depending on the classical and modern literature. In the next section, issues such as the concept of siyâset-i şeriyye, its relationship with ta'zîr punishments and how the right of discretion should be interpreted within the scope of siyâset-i şeriyye are examined. The authority authorized to apply ta'zîr penalties, discretion, which is the main feature of these penalties, and the issue of the limit of this discretion are among the most crucial topics of this section. As a study of legal history, the last chapter aims to focus on the practice of ta'zîr penalties. For this reason, examples from the 17th century Ottoman practice were examined by adhering to the headings in the previous sections.