Hicaz’da bir suikastın arkaplanı: Şerif Hüseyin, Afganlar ve İngilizler (1877-1880)
View/ Open
Access
info:eu-repo/semantics/openAccessAttribution-NonCommercial 4.0 Internationalhttps://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/Date
2021Metadata
Show full item recordCitation
Buzpınar, Ş. T. (2021). Hicaz’da bir suikastın arkaplanı: Şerif Hüseyin, Afganlar ve İngilizler (1877-1880). Tarih Dergisi, 75, 223-249. https://doi.org/10.26650/iutd.976176Abstract
Bu makale, Şerif Hüseyin Paşa’nın Temmuz 1877-Mart 1880 tarihleri arasında
devam eden Mekke Emirliği döneminde meydana gelen bazı gelişmeleri
ele almaktadır. Makale, Hicaz vilayetinin kendine has idari yapısı ve Mekke
Emirliği ile ilgili giriş mahiyetinde bilgiler aktardıktan sonra Hüseyin Paşa’nın
devlet hizmetindeki tecrübesi, emirliğe atanma süreci ve kendi döneminde
Hicaz’da gelişen siyasi faaliyetlere odaklanmaktadır. 1879’un ilk çeyreğine
kadar Osmanlı hükümeti çizgisinde bir yönetim anlayışı sergileyen, vali ve
Medine muhafızı ile uyumlu çalışan Şerif Hüseyin Paşa’nın giderek yeni bir
arayışa girmesi ve bu çerçevede İngiltere ile gizli diyalog kurması, dönemin
öne çıkan ve hakkında literatür oluşmamış gelişmelerindendir. İngiliz-Afgan
gerginliği bahanesi üzerinden Cidde konsolosluğu aracılığıyla İngiltere ile
kurulan gizli iletişimin safhaları, amacı ve İngiliz hariciyesindeki süreçleri
dönemin bağlamı içerisinde anlatılmaya çalışılmaktadır. Ardından Şerif
Hüseyin’in Afganistan’a heyet gönderme projesi ele alınmakta, neden
böyle bir girişimde bulunduğu ve bunun getirileri üzerinde durulmaktadır.
İngiltere lehine girişimlerde bulunmak ve Afgan Müslümanlarının İngilizlerle
dostane ilişki kurmasını temin etmek amacıyla kararlaştırılan heyetle ilgili
gelişmeler İngiliz arşivleri imkanlarıyla aydınlatılmaktadır. Son olarak, Şerif
Hüseyin Paşa’nın heyetle ilgili nihai hazırlıkları tamamlamak üzere Cidde’ye
girişi sırasında bir Afgan tarafından suikasta uğrayarak hayatını kaybetmesi,
yakalanan katilin sorgulanma ve idam süreçlerinin açıklanmasının ardından
suikastla ilgili spekülasyonlar aktarılmaktadır. This article focuses on the developments that took place during Sharif Husayn
Pasha’s Emirate of Mecca between July 1877 and March 1880. After giving
a brief information about the unique status of the province of the Hijaz, its
administrative structure, and the Emirate of Mecca, it addresses the political
developments of the period of Husayn Pasha, who acted in accordance with
the policies of the Ottoman government until the first quarter of 1879 and
cooperated with the governor of the province and the commander of Medina.
From March 1879 onward, however, Pasha was in search of a new political future, and in this context, he initiated an unusual and secret dialogue with Britain. Using the Anglo-Afghan War of 1878 as a pretext, Sharif Husayn established a secret dialogue with Britain, and in time, strengthened it until he was assassinated in March 1880. The article explains the stages and aims of his secret dialogue with Britain as well as the decision-making processes at the British Foreign Office regarding relations with Husayn Pasha in detail. Sharif Husayn’s Afghanistan mission, members of the mission and context of the letter are also explained based on the British archival sources. The final part of the paper focuses on the assassination of Sharif Husayn, its consequences, and trial and execution of the assassin.