Osmanlı basınında sa’y u amel tartışmaları

Abstract

Teşebbüs-i şahsi fikrini savunan Osmanlı aydınları 19. yüzyılda Osmanlı devletinin iktisadi olarak Batı devletleri karşısında geri kalmaların farkına vardıklarından Batı’daki gelişmeleri takip etmeye başlamışlar ve Avrupa devletlerinin iktisadi olarak gelişmesinin arkasındaki ana nedenleri tespit etmeye koyulmuşlardır. Aydınlar, Batı’da halkın teşebbüs-i şahsi fikriyle hareket ederek özel girişim faaliyetlerinde sa’y u amel ettiklerini ve çalışma psikolojisinin ekonominin tüm sektörlerinde önemli bir rol oynadığını gözlemlemişlerdir. Bu nedenle sa’y u amel düşüncesini Osmanlı halkına aşılamak için çabalamışlardır. Bu doğrultuda halkın sa’y u amel etmesiyle ülkedeki ekonomik sıkıntıların ortadan kalkacağını ve üretimin artacağını ifade etmişlerdir. Aydınlar halka ulaşmak ve onları eğitmek amacıyla gazetelerden faydalanmışlar, dönemin gazetelerinde halkı bilgilendirmek ve onlara modern fikirleri aşılamak amacıyla birçok yazı kaleme almışlardır. Bu çalışmanın konusu olan sa’y u amel üzerine de aydınlar dönemin basınında birçok yazı kaleme almışlardır. Bu yazılarla halkın çalışmaya olan rağbeti artırılmak istenmiş ve halkın teşebbüs-i şahsi fikri doğrultusunda çalışmaları gerektiği ifade edilmiştir. Ayrıca halkın maddi sa’y olarak çalışmasının yanında onların akli sa’ya da önem vermelerini ve bugünkü modern teknolojilerin akli sa’y sonucu oluşturulduğunu dile getirmişlerdir. Osmanlı devletinin kalkınması ve ülkede teknolojinin gelişmesi için halkın akli sa’yini kuvvetlendirmesini istemişlerdir. Bu çalışmada Osmanlı basınında görülen sa’y u amel yazıları tespit edilmiş, çıkan yazıların analizi yapılmıştır.

The Ottoman intellectuals began to follow developments in the West as they recognized that the Ottoman state in the 19th century has fallen economically against Western states and they are proceeded to identify the main reasons behind the economic development of European states. Intellectuals observed that in the West the people conducted in private enterprise activities by acting on the idea of personal enterprise and working psychology played an important role in all sectors of economy. For this reason, they tried to overcome the idea of private enterprise to Ottoman people. In this direction, they thought that the economic troubles in the country would be removed and production will increase from the standpoint of the people turning to private enterprise. The intellectuals benefited from the newspapers to reach out to the public and to educate them and for this reason they received many articles in order to inform the people in the periodicals and to give them modern ideas. The intellectuals have received many articles in the press of the period on the subject of this study. With these letters, it is desired to increase the interest of the people to entrepreneurship and it has been stated that the people should work in the direction of the private enterprise. It has also been expressed that people should give importance to scientific studies besides economic effort and also mentioned that today’s modern technologies are the result of these studies. They also wanted to strengthen the scientific accumulation of the people for the development of the Ottoman state and the improvement of technology in the country. In this study, the articles of private enterprise seen in the Ottoman Press were determined and the content analysis of the published works was made.