Müzik terapinin tarihsel gelişimi ve uygulandığı mekânlara bir bakış

Abstract

Bilinen ilk zamanlardan itibaren müzik, Tanrı ile iletişim kurmak ve topluluk ritüelleri (törenler) için önemli bir role sahip ve bu ritüellerin bir parçasıdır. Eski Hindistan’da, Çin’de, Yunan ve Türk’lerde sesler ve seslerin etkileri üzerine inançlar geliştirildiği, telkin, fizyoterapi ve müzik- terapi gibi uygulamaların yapıldığı bilinir. Antik Yunan döneminde ilk hastanelerden Asklepieion, İslâm dünyasında Selçuklular ve Osmanlılar döneminde görülen bîmarhane/darüşşifâ gibi mekanlar, müziğin tedaviye yardımcı bir unsur olarak tatbik edildiği yerlerdir. Özellikle Osmanlı döneminde makamların, insanın his dünyasına tesiri, hangi tür hastalıkların tedavisinde tatbik edildikleri; ten rengi ile makamlar arasındaki münasebet gibi konular tarihsel aktarımla günümüze ulaşmış bilgilerdir. Makalenin amacı, Eski Yunan’dan Osmanlı dönemine dek müziğin insan yaşamına ve his dünyasına tesirlerini aktaran yazılı kaynakların tespiti ve “müzik terapi” kavramının disipline edilme, kurumsallaşma sürecine ışık tutmaktır. Elde edilen kaynaklara göre, antik dönem ve Ortaçağ İslam dünyası düşünürlerinin eserlerinde yer alan müzik terapi geleneği hakkında kronolojik anlatım yöntemiyle, müzik terapi kullanımı üzerine geniş bir literatür sunulmuştur. Araştırmada veri toplama yöntemiyle ulaşılan Osmanlı Türkçesi, Arapça, Farsça, Türkçe ve İngilizce kaynaklar değerlendirilmiş, geniş bir literatür çalışması tarihsel aktarımla sunulmuştur. Selçuklu ve Osmanlı döneminde müziğin tedavi amaçlı kullanıldığı mekanlardan örnekler verilirken, müziğin makamsal bağlamda insana tesirlerinin yüzyıllardır mevcut olduğu tespit edilmiştir. 18. yüzyıldan sonra kurumsallaşmaya başlayan bu alan, bilim açısından araştırılmış ve giderek daha çok bilimsel araştırma konusu olmuştur. Günümüzde dünyanın çeşitli bölgelerinde ve çeşitli tıp alanları ile bağlantılı olarak müzik tedavi yöntemleri geliştirilmektedir.

Music has an important role to communicate with God and for community rituals (ceremonies) and is a part of these rituals since the first known times. Developing beliefs on sounds and sound effects, doing suggestions, doing physical therapy and music-therapy applications is known in ancient India, China, Greeks, and Turks. Asklepieion, one of the first hospitals of ancient Greek era, bimarhane/darüşşifa, the old hospitals of Ottoman and Seljuks era of Islamic world are some venues that music is applied as a supportive factor of treatment. The influence of music modes to human feelings, for which diseases music is applied for treatment; the relationship of skin tone and music modes especially in the Ottoman period are some topics that are carried by historical context till nowadays. The purpose of the article is to detect the written sources of effects of music to human life and feelings from Ancient Greek to Ottoman periods and to sort out the institutionalization and disciplinization process of "music therapy". In this study Ottoman Turkish, Arabic, Persian, Turkish and English sources evaluated, and a large literature study presented in a historical context. The existence of the effects of music in the mode context for centuries have been identified during exemplifying the venues which apply music as a treatment method in Seljuks and Ottoman periods. This area, which started to be institutionalized after the 18th century, has been investigated in terms of science and has increasingly been the subject of scientific research. Today, music treatment methods are developed in various regions of the world and in connection with various fields of medicine.