Vakıf kültür varlıklarının mazbut vakfına iadesi (vakıflar kanunu m.30’un uygulanma şartları)

Abstract

Hukuk tarihimizde yaygın uygulaması olan vakıflar toplumsal hayatta çok çeşitli amaçları gerçekleştirmek üzere kurulmuştur. Başta dinî, hayrî, sosyal, kültürel, ekonomik hizmetlerin sunulması olarak sayılan bu amaçları gerçekleştirmek üzere taşınır ve taşınmaz birçok eşya vakfedilmiştir. Osmanlı Döneminde Evkaf-ı Hümayun Nezareti’nin kurulması sonrasındaki denetimler sonucunda bazı vakıfların sadece yönetimine veya tümden vakfa el konulmuştur. Aynı durum Cumhuriyetin kurulmasından sonra da söz konusudur. Yürürlükten kalkan 2762 sayılı Vakıflar Kanunu ile bu vakıfların tüzel kişiliği tek elde toplanmış ve bunların Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce yönetileceği hüküm altına alınmıştır. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında kültür varlığı olarak kabul edilen eserlerin bir kısmı, malikleri tarafından çeşitli vakıflara vakfedilen eserlerden oluşmaktadır ve bu eserler vakıf mallarının korunması dolayısıyla günümüze kadar varlığını koruyabilmişlerdir. Fakat vakıf yoluyla meydana gelen ve mülkiyetinin vakfına ait olması gereken taşınır ve taşınmaz niteliğindeki kültür varlıklarının halen Hazine, belediyeler, özel idareler ve köy tüzel kişiliklerinde olduğu bilinmektedir. Bu eserlerin vakfedilmelerindeki amaç için kullanılmasını sağlamak üzere 1957 yılında 7044 sayılı Kanun ve halen yürürlükte olan Vakıflar Kanunu’nda düzenlemeler yapılmıştır. Bu çalışmamızda biz vakıf kültür varlıklarının mazbut vakfına iadesi için ilgili kanunlarda aranan şartları inceleyeceğiz.

Foundations, which have widespread practice in our law history was established to reach so various aims in social life. To reach these aims foremost to serve religious, charitable, social, cultural, economic services, so many movable and immovable properties were devoted. After inspections following establishment of Ministry of Foundations in Ottoman Era, some of foundations only administration or totally foundation were sequestrated. Same situation is in question after establishment of Republic. With Abolished Foundations Code no. 2762, legal personality of these foundations were reunited in one hand and it is decided that foundations were managed by General Directorate of Foundations. Some of monuments acknowledged as cultural assets according to Code of Protection of Cultural and Natural Properties no.2863, is occurred from monuments that was devoted by it’s owners to various foundations, and these monuments preserved it’s existence by means of protection of foundation goods. But it is known that, movable and immovable cultural assets that consisted devoted way and whose ownership should belong it’s foundation, ownership of them are still at state, municipalities, local authorities, and village’s legal personalities. Regulations were made in 1957 Code no. 7044 and current Foundations Code on the purpose of using these assets for their devotion aim. In this study we will analyze the conditions of restitution of foundation’s cultural assets to their seized foundation.