Parkinson hastalarında impulsif kompulsif davranışlar ölçeği'nin (PIKDÖ) standardizasyon, geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

İmpulsif kompulsif davranışlar (İKD), Parkinson hastalarında sıklıkla dopamin replasman tedavisinin ardından iyatrojenik bir komplikasyon olarak görülmektedir. İKD; dürtü kontrol bozuklukları, dopamin disregülasyon sendromu (DDS) ve pundingi içermektedir. Bunlar hastaların günlük yaşam aktivitelerini, duygusal iyilik hallerini ve yaşam kalitelerini etkilemektedir. Hastalarda görülen semptomların utanç duygusuna yol açması ya da bu davranışların kullanılan ilaçtan kaynaklı olabileceğinin bilinmemesi ile hekimlerin standart bir tarama aracı kullanmaması bu davranışların saptanmasını güçleştirmektedir. Bu çalışmanın amacı, kültürel özellikler göz önünde bulundurularak Türk örnekleminde geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Ölçeğe "Parkinson Hastalarında İmpulsif Kompulsif Davranışlar Ölçeği (PİKDÖ)" adı verilmiştir. Ölçeğin geliştirilme aşamasında araştırmacı tarafından soru havuzu oluşturulmuş, taslak form, Parkinson hastalığı ve dürtü kontrol bozukluğu konusunda deneyimli 10 uzman tarafından değerlendirilmiş ve görüşleri alınarak aday nihai form oluşturulmuştur. Uzman görüşü alınarak kapsam geçerliği; pilot uygulama yapılarak görünüş geçerliği; faktör analizi ve bilinen gruplar yaklaşımı ile yapı geçerliği, Nöropsikatrik Envanter (NPE) ile korelasyonuna bakılarak ölçüt – bağımlı geçerliği sınanmıştır. Güvenirliği ise iç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alpha), test- tekrar test yöntemi ve madde analizleri gerçekleştirilerek ölçülmüştür. Örneklem grubunu 50 Parkinson hastası ve 50 sağlıklı kontrol grubu oluşturmuştur. Yapılan analizler sonucunda PİKDÖ, hastaların bakım verenlerine uygulanan, 6 alt boyut ve 33 maddeden oluşan likert tipinde geçerli ve güvenilir bir ölçek olarak kabul edilmiştir. Parkinson hastalarında görülen impulsif kompulsif davranışları saptamak adına hekimler ve araştırmacılar tarafından kullanıma sunulmuştur.

Impulsive-Compulsive Behaviors (ICB) are frequently seen as an iatrogenic complication after dopamine replacement therapy in Parkinson's Patients. ICB includes impulse control disorders, dopamine dysregulation syndrome (DDS), and punding. These symptoms affect patients daily activity, emotional well-being and quality of life. The fact that the symptoms seen in the patients cause embarrassment or these behaviors may be caused by the drug used is not known and physicians do not use a standard screening tool, making it difficult to detect these behaviors. The aim of this study is to develop a valid and reliable scale in the Turkish sample, taking into account its own cultural characteristics. The scale was named the Impulsive Compulsive Behavior Scale in Parkinson's Patients (PICBS). During the development of the scale, a pool of questions and a draft form were created by the researcher, the form was evaluated by 10 experts working on Parkinson's disease and impulse control disorder (ICD), and the final candidate form was obtained in line with expert opinions. Content validity with expert opinion, face validity with pilot application, factor analysis and construct validity with known groups validity, criterion-dependent validity were tested by looking at its correlation with Neuropsychiatric Inventory (NPI). Its reliability was measured by performing internal consistency coefficient (Cronbach Alpha), test-retest method and item analysis. The sample group consisted of two groups, 50 Parkinson's patients and 50 healthy control groups.In consequence of the analyzes evaluation, PICBS was accepted as a valid and reliable Likert-type scale consisting of 6 sub-dimensions and 33 items applied to the caregivers of the patients. It has been put into use by physicians and researchers to detect impulsive-compulsive behaviors seen in Parkinson's patients.