Aile şirketlerinde nesiller arası yönetim devri

Abstract

Dünya ekonomilerinde var olan şirketlerin %80'inden fazlasını aile şirketleri oluşturmakta, pek çok ülkede gayri safi milli hasılanın %70'inden fazlası aile şirketleri tarafından üretilmektedir. Ancak çoğu aile şirketinin birkaç neslin ötesinde ayakta kalamaması, yönetim devri konusunu aile şirketleriyle ilgili en önemli konulardan biri haline getirmiştir. Nesiller arası yönetim devrini etkileyen faktörlerin anlaşılması aile şirketlerinin sürdürülebilir olmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada klasik gömülü teori metodolojisi uygulanarak Türk aile şirketlerinin nesiller arası yönetim devri konusundaki sorunlarının anlaşılmasına yönelik bir model geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla Türk aile şirketi kurucuları, ikinci nesil aile üyeleri, gelinler ve damatlar, profesyonel yöneticiler ve danışmanlar ile toplam 42 adet görüşme gerçekleştirilmiş, toplanan veriler modelin oluşturulabilmesi için kodlama ve sürekli karşılaştırmalı veri analizine tabi tutulmuştur. Çalışmanın sonucunda Türk aile şirketlerinin kurucularının nesiller arası yönetim devri ile ilgili temel sorununun devir gerçekleşirse "Bana ne olacak?" endişesi olduğu ve Türk aile şirketlerinin kurucularının nesiller arası yönetim devri ile ilgili bu sorun ve endişelerini gidermeye yönelik davranış modelinin yönetim devrini ölene kadar gerçekleştirmemek yani "Mezarda emeklilik" olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kurucuların bu davranış modelini uygularken ailelerinin çıkarlarından önce kendi çıkarlarına yönelik kararlar aldıkları belirlenmiştir. Ayrıca kurucuların bu davranış modelinin diğer aile üyeleri ve şirket profesyonelleri üzerinde olumsuz etkileri olduğu tespit edilmiş ve kurucunun ölümünden sonra aile şirketinde planlanmamış ve ani bir yönetim devri, tecrübesiz, özgüvensiz ve yetersiz ikinci nesil, aile üyeleri arası miras ve yönetim çatışmaları, yetersiz profesyonel insan kaynağı gibi sorunlara yol açarak aile şirketlerinin sürdürülebilirliklerini tehdit ettiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

More than 80% of the companies in the world economies are family business companies and, in many countries, more than 70% of the gross national product is produced by family business companies. However, the inability of most family businesses to survive beyond a few generations has made the succession one of the most important issues related to family businesses. Understanding the factors affecting the succession is of great importance for the sustainability of family businesses. In this study, it is aimed to develop a model to understand the problems of transgenerational succession of Turkish family businesses by applying the classical grounded theory methodology. For this purpose, in total 42 interviews were held with the founders, second generation family members, brides and grooms, professional managers and advisors of Turkish family businesses and the collected data were subjected to coding and continuous comparative data analysis to form the model. As a result of the study, it has been concluded that the main problem of the founders of Turkish family businesses regarding the transgenerational succession is the concern of "What will happen to me?" if the succession takes place, and the behavioral model of the founders of Turkish family business to overcome these problems and concerns about the transgenerational succession is not to do the succession until they die, in other words, "Over my dead body". It was determined that the founders took decisions for their own interests before the interests of their families while applying this behavior model. In addition, it was determined that this behavior model of the founders had negative effects on other family members and company professionals, and it has been concluded that following the death of the founder, an unplanned and sudden succession in the company would threaten the sustainability of the family businesses by causing problems such as inexperienced, unconfident and inadequate second generation, inheritance and management conflicts between family members, insufficient professional human resources.