İstinaf kanun yolunda kamu düzeni kavramı

Abstract

Benimsenen istinaf sistemi uyarınca bölge adliye mahkemeleri nezdinde gerçekleştirilen yargılama, ilk derece mahkemelerine nazaran dar kapsamlı olarak icra edilir. Bu doğrultuda istinaf kanun yoluna başvuran tarafın başvuru dilekçesinde yer alan sebep ve gerekçeler, aynı zamanda istinaf yargılamasının sınırını çizmektedir. Başka bir deyişle bölge adliye mahkemesi hâkiminin tetkik edeceği hususlar başvuru dilekçesinde yer alan sebeplerle sınırlı olarak icra edilir. Ancak kamu düzenini ilgilendiren hususlarda hâkimin resen harekete geçmesi, incelemenin sebep ve gerekçelerle bağlı olma kuralının istisnasını teşkil etmektedir. Bu doğrultuda kamu düzeni kavramının doğru anlaşılması ve yorumlanması özel hukuk yargılamalarına hakim ilkeler bakımından önem arz etmektedir. Zira kavramın geniş yorumlanması benimsenen dar anlamda istinaf sistemine sakatlık getirebilecekken dar yorumlanması kamu düzenine aykırı durumların bertaraf edilmesini engelleyebilecektir. Kamu düzeni kavramının güncel ve soyut içeriği sabit bir tanımının yapılmasını zorlaştırmaktadır. Kavram ruhuna uygun bir şekilde somutlaştırıldığı takdirde resen harekete geçmenin de ölçütü belirlenmiş olacaktır. Bu kapsamda kamu düzenine aykırılık halinde bu aykırılığın bertaraf edilmesi için taraf iradelerine ihtiyaç duyulmaksızın otoritenin kendiliğinden harekete geçmesi elzemdir. Dolayısıyla yargılama faaliyeti içerisinde otoriteyi temsil eden hâkimin, kamu düzenine aykırılığı tespit etmesi halinde resen harekete geçmesi bir zorunluluk olarak ifade edilebilir. Uyuşmazlığın kamu düzenini ilgilendiren kısmı tespit edildikten sonra maddi hukuk usul hukuku ayrımı yapılmaksızın temelinde kamu düzeninin korunması düşüncesi yatan tüm hukuk kuralları bakımından tarafların talepleriyle bağlı kalınmaksızın resen harekete geçilmesi istinaf yargılamasının anlam ve amacına aykırı düşmeyeceği gibi kamu adına yararlı bir sonuç meydana getirecektir.

In accordance with the adopted appeal system, proceedings that are examined by the regional courts of appeal, are carried out in a narrow scope in contrast with the courts of first instance. In this regard, the reasons included in the application petition of the party who applies to the appeal remedy, draw the line at appeal proceeding. That is to say, the points to be examined by the judge of the regional court of appeal are carried out limited to the reasons included in the application petition. Nevertheless, ex officio action of the judge in matters with respect to public order is exception to the rule of being bound by demands. In this regard, correct understanding and interpretation of the concept of public order have importance in terms of the prevalent principles in private law proceedings. Because, while the broad interpretation of the concept may become the problem in the adopted appeal system, its narrow interpretation may prevent the elimination of the situations inconsistent with public order. The actual and abstract content of the concept of public order makes it difficult to make a stable definition. In the case that the concept is embodied according to its essence, the criterion for taking ex officio action will be determined. Within this framework, in case of breach of public order, it is necessary for the authority to take action by itself to prevent the breach, without the need of the will of the parties. Therefore, it can be said that the judge who represents the authority in judicial activity, to act ex officio in case of determination of the breach of public order is necessity. After the part of the dispute relating to the public order has been determined, taking ex officio action in terms of all legal rules which is based on the protection of public order idea, without making a distinction between substantive law and procedural law and without being bound by the demands of the parties, will not contradict the meaning and the aim of the appeal proceedings, and will bring beneficial results for the public.