Ebeveynlerde akılcı ilaç kullanımı ve etkileyen etmenler

Abstract

Bu çalışma, ebeveynlerin çocuklarına yönelik uygulamalarında akılcı ilaç kullanım durumu ve etkileyen etmenleri saptamak amacıyla yapıldı. Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikteki çalışma; 2021 yılı Şubat-Mayıs ayları arasında, İstanbul Anadolu Yakası'nda özel bir üniversite hastanesinde çocuk sağlığı ve hastalıkları polikliniğinde yapıldı. Çalışmanın evrenini 4 ay boyunca polikliniğe başvuran ve 0-12 yaş grubu çocuğu olan 442 ebeveyn oluşturdu. Örneklem hesaplamasına gidilmeyerek, çalışmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden 200 ebeveyne anket uygulandı. Anketin ilk bölümünde ''Ebeveyn Tanıtıcı Bilgi Formu'', ikinci bölümünde ise ''Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği (AİKYETÖ)'' kullanıldı. Toplanan veriler SPSS-22 paket programı ile analiz edildi. Çalışma grubunun %73,5'ini anne ebeveynler ve %26,5'ini baba ebeveynler oluşturdu. Yaş ortalaması 33,9±5,2 olan ebeveynlerin %48'inin 35 yaş üzerinde olduğu, %43'ünün ortaöğretim mezunu olduğu, %77'sinin çalıştığı ve %12,5'inin kronik hastalığa sahip olduğu belirlendi. Büyük çoğunluğu şehir merkezinde yaşadıklarını (%84) ve çekirdek aile yapısında olduklarını (%85,5) bildirdi. Yarısından fazlası, tek çocuk sahibi olduğunu (%59,5) ve ekonomik düzey bakımından gelirinin giderine denk geldiğini (%53,5) belirtti. Ebeveynlerin %63,5'inin çocuklarının tedavisi için özel hastaneleri tercih ettikleri ve %79'unun reçetesiz ilaç kullandığı belirlendi. Antipiretiklerin reçetesiz olarak en fazla uygulanan ilaç grubu olduğu belirlendi. AİKYETÖ toplam puan ortalaması 186,00±9,69, doğru ve bilinçli kullanım alt boyutu puan ortalaması 137,17±7,71, etkili ve güvenli kullanım alt boyutu puan ortalaması ise 48,82±4,57 olarak bulundu. Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı, ölçek toplamında 0,85; doğru ve bilinçli kullanım alt boyutunda 0,89, etkili ve güvenli kullanım alt boyutunda ise 0,72 olarak bulundu. Ölçekten alınabilecek toplam puan 40-200; doğru ve bilinçli kullanım alt boyutundan 29-145, etkili ve güvenli kullanım alt boyutundan ise 11-55 arasında olduğundan ebeveyn tutumları olumlu olarak bulundu. Ebeveynlerin yerleşim yerleri, ekonomik düzeyleri ve çocuklarına reçetesiz ilaç verme durumları ile AİKYETÖ puan ortalamaları arasında anlamlı derecede fark bulundu ve sosyo-demografik özelliklerin akılcı ilaç kullanımına yönelik tutumları etkilediği belirlendi. Sonuç olarak, ebeveynlerin ilaç kullanımı konusunda yaptıkları hatalara yönelik etkili eğitimler yapılması bu yöndeki farkındalıklarının arttırılmasına ışık tutacaktır.

This study was carried out to determine the rational use of drugs and the affecting factors in the practices of parents towards their children. The descriptive and cross-secional study was conducted between February and May 2021 at a private university hospital on the Anatolian side of Istanbul in the clinic for pediatric health and disease. The population of the study consisted of 442 parents with 0-12 age group children who applied to the polyclinic for 4 months. A questionnaire was applied to 200 parents who voluntarily agreed to participate in the study, without sampling. In the first part of the survey, ''Parent Descriptive Information Form'' was used, and in the second part, ''Parental Attitude Scale for Rational Drug Use'' was used. The collected data were analyzed with the SSPS-22 program. 73.5 % of the study group consisted of mother parents and 26.5 % father parents. It was determined that 48 % of the parents with a mean age of 33.9±5.2 years were over 35 years old, 43% were secondary school graduates, 77% were working and 12.5% had chronic disease. The majority of them reported that they lived in the city center (84%) and were in a nuclear family structure (85.5%). More than half of them stated that they have only one child (59.5%) and their income corresponds to their expenses (53.5%) in terms of economic level. It was determined that 63.5 % of the parents preferred private hospitals fort he treatment of their children and 79% of them used over-the-counter drugs. It was determined that antipyretics were the most used drug group without prescription. The Parental Attitude Scale for Rational Drug Use was determined to be 186.00±9.69 of the total score average, 137.17±7.71 of the right and conscious usage sub-size score average, and 48.82±4.57 of the effective and safe usage sub-size points average. Cronbach's alpha internal consistency coefficient was 0.85 for the scale total; It was found to be 0.89 in the correct and conscious use sub-dimension and 0.72 in the effective and safe use sub-dimension. The total score that can be obtained from the scale is 40-200; the score that can be obtained from the correct and conscious use sub-dimension is 29-145, and the score that can be obtained from the effective and safe use sub-dimension is between 11-55. Parental attitudes were found to be positive. Significant differences were found between parents' settlements, economic levels, and their prescription-free drug-giving conditions and Parental Attitude Scale for Rational Drug Use points averages and ıt was determined that the socio-demographic characteristics of the parents affected their attitudes towards rational drug use. As a result, effective trainings on the mistakes made by parents about drug use will shed light on increasing their awareness in this regard.