Türk Borçlar Hukukunda "akıllı sözleşmeler" ve tabi olduğu hükümler

Abstract

Başlangıçta Bitcoin gibi kripto paraların transferini sağlamak için geliştirilen blokzinciri teknolojisinin uygulama alanlarından biri de akıllı sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler, programlama dilinde ifade edilen şartın yerine getirilmesi anında, öngörülen edimin ifasının otomatik olarak gerçekleştirilmesini sağlamaktadır. Akıllı sözleşmelerin, blokzincirinde gerçekleştirilen işlemlerin değişmez/geri alınamaz olması sebebiyle müdahaleye karşı dayanıklı olması, borcun ifası konusunda kesinlik sağlaması, taraf kimliklerinin belirsiz olması gibi bazı spesifik özellikleri de bulunmaktadır. Bahsi geçen özelliklerin yaşatacağı zorlukları ve borçlar hukuku kurallarının akıllı sözleşmelere uygulanabilirliğini ele alan araştırmacılar arasında, akıllı sözleşmelerin hukuki niteliği konusunda görüş birliği bulunmamaktadır. Bazı yazarlar akıllı sözleşmelerin, yalnızca edimlerin ifasını kolaylaştıran birer bilgisayar protokolü/icra yöntemi olduklarını belirtirken bazıları ise borçlar hukuku kurallarını taşıması şartıyla akıllı sözleşmelerin de hukuki bağlayıcılığı olan sözleşmeler olarak nitelendirilebileceğini savunmaktadırlar. Bu doğrultuda, akıllı sözleşmelerin borçlar hukuku kapsamında incelenmesi amacıyla gerçekleştirdiğimiz çalışmada genel olarak, sözleşmelerin kurulması, geçerlilik şartları, yorumlanması, tamamlanması, uyarlanması, hükümsüzlüğü ve sona ermesi kurumlarının blokzincirinin teknik özellikleri çerçevesinde akıllı sözleşmelerde ne derecede uygulanabilir olduğunu belirlemeye çalıştık. Çalışmamız, konumuz özelindeki akademik tartışmalara, uygulamada yaşanabilecek uyuşmazlıklara ve ileride yapılması muhtemel yasal düzenlemelere yardımcı kaynak niteliğinde olmayı hedeflemektedir.

One of the application areas of blockchain technology, which was originally developed to transfer cryptocurrencies such as Bitcoin, is smart contracts. These contracts ensure that the performance of the foreseen debt is performed automatically at the moment of fulfillment of the condition expressed in the programming language. Smart contracts also have some specific features such as being resistant to tampering due to the immutable/irreversible nature of transactions performed on the blockchain, providing certainty in the performance of debt, and that the identities of the parties are unclear. There is no consensus on the legal nature of smart contracts among researchers who discuss the difficulties of the mentioned features and the applicability of the rules of the law of obligations to smart contracts. Some authors state that smart contracts are only computer protocols/executive methods that facilitate the performance of actions, while others argue that smart contracts can also be qualified as legally binding contracts, provided that they carry the rules of the law of obligations. In this direction, in the study we carried out to examine smart contracts within the scope of the law of obligations, we tried to determine to what extent the formation, conditions of validity, interpretation, completion, adaptation, invalidity and termination of contracts are applicable in smart contracts within the framework of the technical features of the blockchain. Our study aims to be a helpful resource for academic discussions, disputes that may occur in practice, and possible legal arrangements in the future.