BIM uygulamalarının mevzuat ve yasal çerçevesi- ulusal değerlendirme

Abstract

Antik çağlardan beri mimarlık, mühendislik ve inşaat her zaman insan yaşamının vazgeçilmez bir parçası olmuştur. Dünya nüfusunun hızla artmasıyla birlikte daha nitelikli tesis tasarımı ve üretimine ihtiyaç duyulmaktadır. Zaman içinde teknoloji; çeşitli alanlarda olduğu gibi mimarlık, mühendislik ve inşaat sektöründe karşılaşılan birçok engeli aşmak için farklı alternatiflere ihtiyaç duymuştur. BIM (Building Information Modeling- Yapı Bilgi Modellemesi), bu teknolojik gelişmeler arasında önemi zamanla giderek artan yeniliklerden biri olarak kabul edilmektedir. BIM sayesinde küresel ölçekte inşaat sektöründeki verim düşmesinin önüne geçilebileceği düşünülmektedir. Son yıllarda inşaat sektörünün verimliliğinin, diğer sektörlere göre düştüğü ve bu durumun maliyetleri artırdığı tespit edilmiştir. Artan maliyetlerin yanı sıra projede yaşanan gecikmeler ve artan iş yükü gibi sorunlarla da karşılaşılmaktadır. Son yıllarda BIM, disiplinler arası bilgi paylaşımında ortaya çıkan ve hızla gelişen kavramlardan biri haline gelmiştir. Bu kavramsal çerçeveden dolayı telif hakları, sorumluluk paylaşımı gibi çeşitli hukuki problemler de ortaya çıkmaya başlamıştır. Endüstri paydaşları bu problemleri inşaat sözleşmelerinde BIM'e yönelik düzenlemeler yaparak ortadan kaldırmaya çalışmışlardır. BIM'in yalnızca inşaat endüstrisindeki iş yapış şekillerine yönelik bir değişim olmadığı aynı zamanda bir kültür değişimi de olduğu görülmektedir. Bu kapsamda BIM; farklı disiplinleri ve proje paydaşlarını bir araya getirerek, tasarım süreci, yapım planlaması, proje koordinasyonu ve işletme sürecinin yönetimine yeni bir yaklaşım getirmiştir. Ülkeler, inşaat endüstrilerine BIM entegrasyonunu sağlamak amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler ve regülasyonlar yapmışlardır. Türk inşaat sektörü, Türkiye'nin en büyük endüstrilerinden biridir ve ekonomik büyüme için önemli bir itici güçtür. Ancak inşaat endüstrisinde kullanılan inşaat uygulamaları ve teknolojileri, verimliliği olumsuz etkileyebilecek geleneksel yöntem ve teknolojilerle devam etmektedir. Ayrıca BIM tabanlı tasarım ve yapım yöntemleri Türk inşaat endüstrisinde yaygın olarak kullanılmamaktadır. Bu nedenle, bu zorluğun üstesinden gelinmesi için uygulanabilir bir stratejik yol haritası geliştirmek gerekmektedir. Bu yol haritasının uygulanabilir nitelikte olması için Türk inşaat endüstrisinin mevcut analizinin yapılması gerekmektedir. Yapılan analiz doğrultusunda BIM'in, endüstrinin farklı katmanlarına birbirini destekleyecek şekilde entegre edilmesi gerekmektedir. Bu çalışma, inşaat endüstrisindeki dijital dönüşümün sosyal ve teknolojik yönlerinin, iş modelinin kamu sektörü, özel sektör ve eğitim sektörüne entegrasyonunu ve sürdürülebilirliğini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma için gerekli bilgiler, Türk inşaat sektörüne uygulanabilirliğini kontrol etmek amacıyla Türk inşaat sektöründeki uzmanlarla yapılan görüşmeler doğrultusunda elde edilmiştir. Yapılan görüşmelerin, Türkiye'nin BIM uygulama planının oluşturulmasında önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir. Son olarak bu çalışma, farkındalığı artırmaya yönelik faaliyetleri, BIM standartlarının ve protokollerinin geliştirilmesini, eğitim sistemini ve profesyoneller arasında bilgi paylaşımına yönelik süreçleri içermektedir. Bu araştırmanın ulusal BIM uygulamasına yönelik oluşturulacak stratejik yol haritalarına ışık tutması amaçlanmaktadır.

Architecture, engineering and construction have always been an essential part of human life since ancient times. With the rapid increase in the world population, there is a need for more qualified facility design and production. As in various fields, architecture field needs different alternatives to overcome many obstacles encountered in the engineering and construction fields. Keeping up with technological developments is the best and easy option about managing the problems in the field of architecture. BIM (Building Information Modeling) is accepted as one of the innovations, the importance of which is increasing over time among these technological developments. Thanks to BIM, it is thought that the decrease in efficiency in the construction sector on a global scale can be prevented. In recent years; according to conducted researches in the construction sector, it has been determined that the efficiency of the construction field has decreased compared to other fields and this situation has increased the costs. In addition to increasing costs, problems such as delays in the project and increased workload are also encountered. Therefore, BIM has become one of the emerging and rapidly developing concepts in interdisciplinary knowledge sharing. Due to this conceptual framework, various legal problems such as copyrights and responsibility sharing have begun to emerge. Companies have tried to eliminate these problems by making arrangements for BIM in their construction contracts. BIM is not just a change in the way of doing business in the construction industry, it is also a culture change. In this context, BIM; by bringing together different disciplines and project stakeholders, it has brought a new approach to the management of the design process, construction planning, project coordination and operation process. Countries have made various legal regulations and regulations in order to integrate BIM into the construction industries. The Turkish construction industry is one of Turkey's largest industries and is an important industry for economic growth. However, construction practices and technologies have been used in the construction industry continue with traditional methods and technologies that can negatively affect productivity. In addition, BIM-based design and construction methods are not widely used in the Turkish construction industry. Therefore, it is necessary to develop a viable strategic roadmap to overcome this challenge. In order for this roadmap to be applicable, the current analysis of the Turkish construction industry needs to be done. In line with the analysis, it should be integrated into different layers of the industry in a way that supports each other. This work; It aims to examine the social and technological aspects of digital transformation in the construction industry, the integration and sustainability of the business model into the public, private and education sectors. The necessary information for this study was obtained through interviews with experts in the Turkish construction industry in order to check its applicability to the Turkish construction industry. It will play an important role in the creation of Turkey's BIM implementation plan. Finally, this study includes activities to raise awareness, development of BIM standards and protocols, education system and processes for knowledge sharing among professionals. In this context, some BIM incentive units are needed for the systematic implementation of the implementation plan. It is aimed that this research will shed light on the strategic roadmaps to be created for the national BIM implementation.