Türkiye'nin sağlık statüsünün çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile analizi

Abstract

Sağlık sektörü, toplumsal refahın sürdürülebilir olmasına direkt olarak katma değer sağlayan, toplumun her bireyi için önem arz eden ve ülkelerin gelişmişlik düzeylerine ilişkin önemli göstergelere sahip olan, ülke ekonomileri açısından lokomotif bir sektördür. Sağlık sektörünün etkinliği, verimliliği ve performansı son dönemlerde literatür kapsamında sıklıkla ele alınan bir konudur. Sağlık harcamalarının artışı ile bu paralelde sağlık sektörü kaynaklarının verimli kullanımı sorgulanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye sağlık sektörünün seçilen değişkenlere göre OECD ülkeleri arasındaki konumu ve performansı 2003 ve 2017 yılları için karşılaştırılmıştır. Çalışmada, sağlık sistemi değerlendirilmesinde kullanılan on üç adet gösterge ile bu göstergelerden faydalanılarak çok kriterli karar verme tekniklerinden biri olan MULTIMOORA yöntemi ve ÇBÖ analizi çerçevesinde ülkelerin sağlık sistemlerinin performans bazlı sıralamaları ve konumlarının belirlenmesi sağlanmıştır. Yapılan MULTIMOORA analizi sonucunda, 33 OECD ülkesi içerisinde Türkiye 2003 yılında 32. sırada, 2017 yılında ise 31. sırada yer almıştır. ÇBÖ yöntemi sonucuna göre ise 2003 yılında Türkiye ile en benzer ülke Meksika ve Letonya, en farklı ülke ise İzlanda ve Japonya olarak bulunmuştur. 2017 yılında Türkiye ile en benzer ülke ABD ve Kanada, en farklı ülke ise Norveç ve Japonya olarak hesaplanmıştır. OECD ülkeleri içerisinde Türkiye'nin sıralamasının bir basamak yükseldiği görülmüştür. Türkiye'nin sıralamada yükselmesindeki en önemli etkinin sağlık sektörüne yönelik başlatılan reformist hareketlerin etkin ve planlı bir şekilde uygulanması olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca ülkemizin bu sıralamada daha iyi bir noktaya gelebilmesi için güçlü sağlık politikalarının sürekliliği sağlanmalıdır.

The health sector is a locomotive sector in terms of national economies, which provides added value directly to the sustainability of social welfare, is important for every individual of the society and has important indicators regarding the development levels of countries. The efficiency, productivity and performance of the health sector is a frequently discussed topic in the literature recently. In parallel with the increase in health expenditures, the efficient use of health sector resources is questioned. The aim of this study, the position among OECD countries according to the performance of the health sector in Turkey and selected variables were compared for 2003 and 2017. In the study, with thirteen indicators used in the evaluation of the health system, the MULTIMOORA method, which is one of the multi-criteria decision making techniques, and the multidimensional scaling of the health systems of the countries within the framework of multidimensional scaling analysis were provided. Results showed that, in 2003 Turkey # 32 in the 33 OECD countries, while in 2017 it was found that # 31. Multidimensional scaling method results according to the most comparable countries with Turkey in 2003, Mexico and Latvia, were the most different countries as Iceland and Japan. countries like Turkey in 2017 with the United States and Canada is estimated to be the most different countries, Norway and Japan. Turkey's ranking in the OECD countries was seen as a step rise. The most important of the reformist movement launched for the active promotion of the health sector in Turkey's ranking in an efficient and concluded that implementation was concluded in a planned manner.