Sağlık hukukunda hastanın tedaviyi ret hakkı

Abstract

Hukukumuzda ilk kez 1928 yılında yayınlanan 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun'da (7.madde) hasta haklarına ilişkin bir düzenleme yer almıştır. 1960 yılında yayınlanan Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi ise hekim ile hasta arasındaki ilişkiyi düzenleyen resmi belgelerin ilkidir. 1998 yılında Hasta Hakları Yönetmeliği yayınlanmıştır. Hem dünya genelinde hem de ülkemizde insan hakları alanındaki ilerlemelerle doğru orantılı olarak hasta hakları alanında da her geçen gün yeni gelişim ve değişimler olmaktadır. Tıbbi müdahalenin konusu insan olup, temel kişilik haklarından yaşam hakkı, kendi geleceğini belirleme hakkı, vücut bütünlüğü/vücut dokunulmazlığı haklarını ilgilendirdiğinden, tıbbi müdahalenin kişilik haklarının ihlali olarak kabul edilmemesi yani hukuka uygun olması için birtakım şartları taşıyor olması gerekmektedir. Gerekli şartların oluşup oluşmadığının denetimi/tespiti hususunda ise hukuk sistemi devreye girmektedir. Tıp alanındaki hızlı gelişimler nedeniyle hukuk sistemi kimi zaman yetersiz kalmakta, yeni düzenleme ihtiyaçları ortaya çıkmaktadır. Bu doğrultuda doktrinde farklı görüşler ortaya atılmakta, yargı kararları farklılık gösterebilmekte ve zamanla değişebilmektedir. Hastanın tıbbi müdahaleye rıza gösterdiği haller kabul edilmekle birlikte hastanın rıza göstermemesi halleri de yaşanmaktadır. Hastanın söz konusu rızayı göstermemesi hallerinde nasıl hareket edilmesi gerektiği tartışmalı bir alan olarak mevzuatımızda ve doktrinde yerini korumaktadır.

In the Law (Law No. 719) on the Execution of the Style of Tabatical and Conservative Arts (Article 7), which was published for the first time in 1928, there was an arrangement regarding the patient's rights. The Medical Deontology Ordinance, published in 1960, is the first of the official documents regulating the relationship between the physician and the patient. The Patient Rights Regulation was published in 1998. In line with the progress in the field of human rights both in the world and in our country, there are new developments and changes in the field of patient rights every day. Since the subject of medical intervention is human, it concerns the right to life from the basic personality rights, the right to determine its own future, body integrity / body immunity, medical intervention must have some conditions in order to be considered as a violation of personal rights. Regarding the control / determination of whether the necessary conditions are met, the legal system comes into play. Due to the rapid developments in medicine, the legal system is sometimes inadequate and new regulation needs arise. Accordingly, different views are put forward in the doctrine, judicial decisions may differ and change over time. How the patient should act in cases where the patient does not show this consent remains a controversial area in our history and doctrine.