Migren hastalarında intranasal bölge ve fossa pterygopalatına ile ilişkili anatomik yapıların morfometrik incelenmesi

Abstract

İntranasal bölge, migrenin periferik sensitizasyonunda en sık gözlenen tetikleyici nokta olarak raporlanmıştır. Migren baş ağrısı ile kronik rinosinüzit (KRS), bu bölgede benzer radyolojik bulgular gösterebilmektedir. Fossa pterygopalatina (FPP)'da bulunan ganglion pterygopalatinum, trigominovasküler yolakta önemli bir anatomik noktadır. Çalışmamızda FPP ile ilişkili anatomik yapılar ve intranasal bölgedeki varyasyonlar 50 migren, 50 KRS ve 100 kontrol olgusunda bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüleri üzerinden incelendi ve migren olgularında baş ağrısı özellikleriyle karşılaştırıldı. Vidian kanal (VC) tipleri, sinus sphenoidalis (SS)'e olan pnömatizasyonuna göre azdan çoğa 4 tipe ayrıldı. Ayrıca migren grubu tip 4 ve diğer tipler (tip 1-2-3) olarak iki gruba ayrıldı. Migren olgularında sol tarafta tip 4 grubu diğer gruba göre baş ağrısı süresi bakımından istatistiksel olarak anlamlı olarak daha uzundu (p<0,05). FPP derinliği ve VC uzunluğu ve çapları ile migren olgularındaki baş ağrısı süreleri arasında her iki tarafta istatistiksel olarak anlamlı olmamasına rağmen, negatif ilişki yönü gösterildi (p>0,05). Baş ağrısına neden olabilen concha bullosa, septal deviasyon ve septal spur frekansı migren ve KRS gruplarında kontrol grubuna göre daha fazlaydı (p<0,05). Çalışmamızda VC'nin SS'e olan pnömatizasyonuyla VC'de darlıklarının oluşabileceği ve bu darlıkların migrende baş ağrısı süresini uzatabileceği ilk defa gösterildi. Çalışmamızda gösterdiğimiz sonuçlara göre, uygun hasta seçimiyle migren hastalarındaki inatçı baş ağrıları için Vidian nörektominin faydalı olabileceğini düşünmekteyiz. Benzer BT bulguları gösterebilen KRS ve migren hastalarında interdisipliner çalışmanın hastalara daha yararlı sonuçlar doğuracağı düşünmekteyiz.

The intranasal region has been reported as the most common trigger point in peripheral sensiztization of migraine. Migraine headache and chronic rhinosinusitis (CRS) may show similar radiological findings in this region. The ganglion pterygopalatinum located in the fossa pterygopalatina (FPP) is an important anatomical landmark in the trigeminovascular pathway. In the present study, anatomical structures associated with FPP and variations in the intranasal region were examined on computed tomography (CT) images in 50 migraine, 50 CRS and 100 control cases, and compared with headache characteristics in migraine cases. Vidian kanal (VC) types, pneumatization to sinus sphenoidalis (SS) were divided into 4 types from less to more. In addition, the migraine group was divided into two groups as type 4 and other types (type 1-2-3). In migraine cases, the type 4 group on the left side was statistically significantly longer than the other group in terms of headache duration (p<0.05). Although a statistically insignificant, negative correlation was shown on both sides between FPP depth and VC length and diameters and headache durations in migraine patients (p>0.05). The frequency of concha bullosa, septal deviation and septal spur which can cause headache, was higher in migraine and CRS groups compared to the control group (p<0.05). To the best of our knowledge, the present study has shown for the first time that VC stenosis can occur with the pneumatization of the VC to the SS and that these strictures can prolong the duration of headache in migraine. According to the results we showed in our study, we think that Vidian neurectomy may be beneficial for persistent headaches in migraine patients with appropriate patient selection. We think that interdisciplinary work will yield more beneficial results in patients with CRS and migraine who may show similar CT findings.