Kanser hastalarında yorgunluğun yaşam kalitesine ve depresyona etkisi: Hirai Kanser Yorgunluk Ölçeği'nin geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

Bu araştırma kanser hastalarında Hirai Kanser Yorgunluk Ölçeği'nin Türk diline uyarlanarak Türk toplumu için geçerlilik ve güvenirliğini saptamak ve yorgunluğun yaşam kalitesi ve depresyon üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılan kesitsel, metodolojik, ilişki arayıcı nitelikte bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini İstanbul'da bulunan 3 kamu hastanesinin ayaktan kemoterapi ve radyoterapi üniteleri, tıbbi onkoloji, radyasyon onkoloji klinik ve polikliniklerine başvuran kanser hastaları, örneklemini ise 2 Nisan - 27 Ağustos 2019 tarihleri arasında bu birimlere başvuran 1006 kanser hastası oluşturdu. Veri toplama formunda "Sosyodemografik ve Hastalığa İlişkin Veri Toplama Formu", "Hirai Kanser Yorgunluk Ölçeği" (HKYÖ), "EORTC QLQ-C30 Yaşam Kalitesi Ölçeği", "Beck Depresyon Ölçeği" kullanıldı. Araştırmada elde edilen bulgular SPSS for Windows 22.0 ve AMOS programı kullanılarak analiz edildi. Bulguların değerlendirilmesinde; sosyodemografik ve tıbbi özelliklerde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma; HKYÖ 'nin değerlnedirilmesinde doğrulayıcı faktör analizi, cronbach's alpha güvenirlik analizi, madde analizi, Wilcoxon testi, ayırt edicilik analizi, ortalama, standart sapma; yaşam kalitesi ve depresyon ölçeklerinin analizinde güvenirlik analizi, ortalama, standart sapma; ölçekler arasındaki ilişkinin belirlenmesinde Pearson korelasyon, lineer regresyon analizleri; ölçek puanlarının hastaların sosyodemografik ve tıbbi özelliklerinin karşılaştırılmasında ise Tek yönlü (One way) Anova testi, Bağımsız Gruplar T-Testi kullanıldı. Araştırmamızda HKYÖ'nin toplam yorgunluk puan ortalaması 38,758±14,374 olarak bulundu. Ölçeğin cronbach alpha katsayısı 0,939 olarak bulundu. Ayrıca ölçeğin alt boyutlarının cronbach alpha katsayısı; fiziksel ve zihinsel yorgunluk alt boyutunun 0.875, aktivite ile ilgili yorgunluk alt boyutunun 0.945, bilişsel yorgunluk alt boyutunun ise 0.785 bulundu. Bu değerler doğrultusunda HKYÖ'nin yüksek derecede geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu ve Türk toplumunda kullanılabileceği belirlendi. Yorgunluk ile yaşam kalitesi arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki; depresyon ile ise pozitif yönde anlamlı bir ilişki saptandı.

This research is a cross-sectional, methodological, relationship-searching study to determine the validity and reliability of the Hirai Cancer Fatigue Scale in cancer patients in the Turkish language and to determine the effect of fatigue on quality of life and depression. The universe of the study consisted of cancer patients who applied to outpatient chemotherapy and radiotherapy units, medical oncology, radiation oncology clinics and outpatient clinics of 3 public hospitals in Istanbul, and 1006 cancer patients who applied to these units between April 2 and August 27, 2019. In the data collection form, "Sociodemographic and Disease-Related Data Collection Form", "Hirai Cancer Fatigue Scale" (HKYS), "EORTC QLQ-C30 Quality of Life Scale", "Beck Depression Scale" were used. The findings of the study were analyzed using SPSS for Windows 22.0 and the AMOS program. In the evaluation of the findings; number, percentage, average, standard deviation in sociodemographic and medical characteristics; Verifiable factor analysis, cronbach's alpha reliability analysis, substance analysis, Wilcoxon test, distinctiveness analysis, average, standard deviation in the valuation of HQM; reliability analysis in the analysis of quality of life and depression scales, average, standard deviation; Pearson correlation, linear regression analyses in determining the relationship between scales; One way Anova test and Independent Groups T-Test were used to compare the sociodemographic and medical characteristics of the patients. In our research, the total fatigue score average of HQM was 38±758±14,374. The cronbach alpha coefficient of the scale was found to be 0.939. In addition, the cronbach alpha coefficient of the subdivisions of the scale; the lower size of physical and mental fatigue was 0.875, the lower dimension of activity-related fatigue was 0.945, and the lower dimension of cognitive fatigue was 0.785. In line with these values, it was determined that HQMÖ is a highly valid and reliable scale and can be used in Turkish society. A negatively significant relationship between fatigue and quality of life; a positively significant association was found with depression.