Parkinsoniyen apati; Fonksiyonel konnektivite özellikleri ve bilişsel işlevlerle ilişkisi

Abstract

Apati Parkinson Hastalığında (PH) sık görülen motor olmayan bulgulardan biridir. Şimdiye kadarki çalışmalar parkinsoniyen apatinin prefrontal-basal ganglia fonksiyonel bağlantısallığındaki disfonksiyonu ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Ancak apatinin güncel modellerinde lateral parietal korteksin yeri de tartışılmaya başlanmıştır. PH'da görülen apatinin dinlenim durumu ağ aktivitesini ve bilişsel korelatlarını inceleyen çalışmalar sınırlıdır. Bu çalışmada parkinsoniyen apatinin altında yatan fonksiyonel ve bilişsel özelliklerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla sağlıklı kontroller, apatisi olan PH hastaları ve apatisi olmayan PH hastalarının dahil edildiği grupların fMRG aracılığı ile dinlenim durumu fonksiyonel bağlantılılıkları ve bilişsel işlevleri kıyaslanmıştır. Çalışmaya demografik özellikler bakımından eşlenmiş 16 apatisi olan PH hastası, 22 apatisi olmayan PH hastası ve 15 sağlıklı kontrol dahil edilmiştir. Nöropsikometrik verilerin analizi sonucunda PH grubunda yürütücü işlev çekirdekli vizuo-spasyal/konstrüktif ve bellek işlevlerinin de dahil olduğu çok-alanlı bir bilişsel bozukluk tablosu gözlenirken, parkinsoniyen apatide bu tablonun üzerine set inhibisyonu becerilerinde bozulma gibi çalışma belleği güçlüklerinin geliştiği gözlenmiştir. fMRI verilerinin analizi sonucuda ise PH hastaları gruplarında dinlenim durumu ağlarında sağlıklı kontrollere göre Posterior Cingulate kortekste, Precuneus'ta, sol Inferior frontal gyrus'ta azalmış fonksiyonel bağlantılılık gözlemlenmiştir. Apatisi olan PH hastaları ve apatisi olmayan PH hastaları grupları karşılaştırıldığında da sağ Inferior parietal lobülde Angular gyrus'ta apatisi olan PH grubunda azalmış fonksiyonel bağlantılılık gözlemlenmiştir. Bu bölgenin fonksiyonları arasında davranışa başlangıçtaki niyetin oluşması ve kişinin kendinin farkındalığı gibi benlik ile ilişkili süreçler gösterilmiştir. Bu fonksiyonlar ve bulgularımız beraber ele alındığında, bu bölgenin fonksiyonunda bozulmaların apatinin oluşumunda altta yatan mekanizmalarda rol oynadığını söylemek mümkün olabilir.

Apathy is one most frequently reported non-motor symptoms of Parkinson's Disease. Most studies showed a correlation between apathy and the disruption of functional connectivity between prefrontal areas and basal ganglia. Even though the focus of these research was on the prefrontal-basal ganglia pathways, recent studies have begun to discuss the role of inferior parietal lobule (IPL) in current models of apathy. But still, there is a lack of neuroimaging studies examining neural correlates of apathy, especially in PD. In this study, we aimed to find the resting state functional connectivity signatures of apathy and its correlation with cognitive functions by comparing PD patients with apathy with healthy controls and PD patients without apathy. Fifteen (15) healthy controls - HC, sixteen (16) PD patients with apathy – phAp and twenty-two (22) PD patients without apathy – phNonAp were included. Participants of each of the three groups were matched for age, sex, and education levels. To examine functional connectivity differences between groups, group ICA based rs-fMRi analysis has been conducted. Cognitive functions of participants were assessed with an extensive neuropsychometric battery. Both PD groups exhibited disrupted cognitive functions with executive function core, including visuospatial and memory performance. PhAp group had worse performance on working memory and inhibition related tasks on top of this disruption. Functional connectivity differences of both PD groups between HC showed a wide disruption to resting-state networks including areas from Precuneus, posterior cingulate cortex, and inferior frontal gyrus. One of the more important findings of the study was found between functional connectivity patterns of phAp and phNonAp. phAp showed decreased functional connectivity in right IPL, angular gyrus. Functions of this area include creating intention to act, volition, and self-related concepts like sense of agency. Considering these functions and our findings together; we can presume that disruption of IPL functions, combined with already disrupted frontal functional connectivity in PD, plays a role in the underlying mechanisms of apathy.