Türkçe nesne ve eylem resimlerinin adlandırılması: Psikodilbilimsel veritabanı çalışması

Abstract

Adlandırma, çeşitli dil ve konuşma modellerine dahil edilmiş karmaşık bir bilişsel sürecin parçasıdır. Sağlıklı yetişkinlerde adlandırma sürecini incelemek için sıklıkla resim adlandırma görevine başvurulmaktadır. Bilişsel süreçlerin güvenilir şekilde incelenmesi, normatif veri tabanlarını gerektirir. Bu çalışmanın öncelikli amacı ana dili Türkçe olan sağlıklı yetişkinlerin nesne ve eylem adlandırma gecikmelerini (latans) belirleyerek klinik ve bilimsel çalışmalarda kullanılmak üzere belirli bir resim ve sözcük grubuna ait psikodilbilimsel özelliklerin sunulduğu normatif bir veritabanı oluşturmaktır. Ayrıca mevcut çalışmada başsözcük sıklığı, edinim yaşı, adlandırma uyumu (H istatistiği), sözcük türü, sözcük uzunluğu, görsel karmaşıklık ve kavramsal karmaşıklık değişkenlerinin adlandırma gecikmesi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışmaya 18 ile 40 yaş arasındaki 40 sağlıklı yetişkin katılmıştır. Katılımcılardan Uluslararası Resim Adlandırma Projesi (International Picture-Naming Project-IPNP) kapsamında oluşturulmuş olan veritabanından alınan 198 nesne ve 62 eylem resmini adlandırmaları istenmiştir. Çalışmanın sonucunda oluşturulan veritabanında her bir nesne ve eylem resmi için çeşitli psikodilbilimsel değişkenlere ek olarak adlandırma gecikmesi ve adlandırma uyumu değişkenleri hesaplanmış ve Ek-1'de sunulmuştur. Ayrıca resimlerin, adlandırma uyumu (H istatistiği) ve adlandırma gecikmesi bakımından %25'lik dilimlere göre dağılımları belirlenmiştir. Adlandırma gecikmesini anlamlı ölçüde yordayan değişkenlerin belirlenmesi için yapılan doğrusal karışık etki modellerinde ise adlandırma gecikmesi ile H istatistiği, edinim yaşı, kavramsal karmaşıklık ve başsözcük sıklığı arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunmuştur. Çalışma kapsamında oluşturulan veritabanının sağlıklı ve klinik popülasyonlarda gerçekleştirilecek çalışmalar için önemli bir kaynak oluşturacağı düşünülmektedir.

Naming is part of a complex cognitive process incorporated into various language and speech models. The picture naming task is frequently used to examine the naming process in healthy adults. Reliable examination of cognitive processes requires normative databases. The primary aim of this study is to determine the object and verb picture naming latencies of healthy adults whose native language is Turkish. Another aim is to create a normative database in which psycholinguistic features of pictures and corresponding words are presented for use in clinical and scientific studies. In addition, the effects of lemma frequency, age of acquisition, naming agreement (H index), word category, word length, visual complexity and conceptual complexity variables on naming latency were investigated in the current study. Forty healthy adults between the ages of 18 and 40 participated in the study. Participants were asked to name 198 objects and 62 action pictures taken from the International Picture-Naming Project (IPNP). As a result of the study, a database was created and presented in Appendix-1 in which naming latencies and naming agreement scores were provided along with various other psycholinguistic variables. In addition, the pictures were distributed across four 25-point percentiles according to naming agreement (H index) and naming latency. Finally, linear mixed-effects models found a significant positive effect of H index, age of acquisition, conceptual complexity and lemma frequency on naming latencies. The database created as part of the current study may constitute an important resource for future studies in healthy and clinical populations.