Farede prematüre over yetmezliğinde mTERT telomeraz katalitik alt ünitesinin rolünün belirlenmesi
Künye
Yaba Uçar, A., Yiğitbaşı, T. ve Demir, N. (2019). Farede prematüre over yetmezliğinde mTERT telomeraz katalitik alt ünitesinin rolünün belirlenmesi. TÜBİTAK SBAG Proje, 1-56.Özet
Memelilerde prenatal hayatta oluşan oosit rezervi, postnatal hayatta azalarak tükenmektedir. Foliküler atrezi olarak adlandırılan bu mekanizma ile ovariyal yaşlanma meydana gelmektedir. Primordiyal folikül havuzu tekrardan yenilenemediği için bu tükeniş sonucunda infertilite ya da Prematüre Over Yetmezliği (POY) ile karşı karşıya kalınmaktadır. Polisiklik aromatik hidrokarbon 7, 12-dimetilbenz (7,12-dimethylbenz-[a]anthracene (DMBA)), ovaryum da dahil olmak üzere pekçok tümörü tetikleyen ve günlük hayatta da sıklıkla maaruz kaldığımız bir çevresel karsinojendir. Telomeraz, hücrenin bölünmesi esnasında kromozomların kararlı yapılarının korunmasını sağlar ve fare telomeraz ters transkriptaz (mTERT), telomeraz kompleksinin gerekli bir bileşenidir. c-Abl protein tirozin kinaz, DNA çift sarmalında kırıkların oluşması ile aktive olan ve telomer kontrolü esnasında bu kırıkların tamir edilmesine katılan bir proteindir. Telomer kısalması, hücre bölünmesini zamanla durduran bir işlemdir. Bu nedenle çalışmamızda DMBA indüklü ovotoksisite sonucu oluşan POY’de c-Abl ve mTERT’in önemli bir role sahip olabileceğini düşünmekteyiz. Buradan yola çıkarak günlük yaşamda sürekli olarak maaruz kalınan DMBA’nın ovaryumdaki oosit rezervi, oosit kalitesi ve granuloza hücreleri üzerindeki etkisini c-Abl (Abelson Tirozin Kinaz) ve mTERT (telomeraz katalitik altünitesi) belirteçleri ile açıklamayı hedefledik. Çalışmamızda postnatal (PND) 28 günlük BalbC türü farelere 7 gün boyunca susam yağı içerisinde çözülen 1mg/kg DMBA uygulaması yapıldı. İzole edilen ovaryum dokularında Hematoksilen-Eozin boyama ile morfolojik değerlendirme ve folikül sayımı yapıldı. İmmünofloresan yöntemi ile c-Abl ve mTERT lokalizasyonları gösterildi. Ayrıca ELISA, western blot ve qRT-PCR yöntemleri kullanılarak fare ovaryumunda DMBA tedavisinin telomeraz aktivitesi üzerine olan etkisi gösterildi. Ayrıca, Transmisyon Elektron Mikroskobi yöntemi ile oosit-granuloza hücresi arasındaki ilişki ultrastrüktürel düzeyde incelendi. Çalışmamızda DMBA indüklü ovotoksisite sonucu oluşan POY’de c-Abl ve mTERT, ilk defa gösterilmiştir. Bu proje ile DMBA uygulanmış fare ovaryumunda c-Abl ve mTERT ekspresyonlarındaki değişimin gösterilmesiyle, projemizin sonuçlarının POY’de erken over yaşlanması ve kadın infertilitesine ilişkin sinyal mekanizmalarına ışık tutacağını düşünmekteyiz.(TÜBİTAK-215S867).